Onderdendam is een plaatsje in de gemeente Hogeland, in de buurt van Bedum en Winsum. Het dorp telt zo’n 575 inwoners en is historisch gezien heel interessant.

Het plan was om deze week een fietstocht te maken richting Noordwolde en vanuit Noordwolde richting Hekkum te fietsen. Via Google Maps had ik de route uitgezet en (grotendeels) met de telefoon als navigatie reed ik de route. Dat was geen overbodige luxe, want dit gebied is voor mij qua fietsroute volledig onbekend.

(Geplande route, Bron: Google Maps)

In Noordwolde ben ik uiteindelijk niet geweest. Wel in Zuidwolde, Bedum en Onderdendam rond gekeken.

Dat ik uiteindelijkt niet naar Noordwolde ging kwam omdat ik op zeker moment, tijdens de fietstocht, besloot er een iets langere rit van te maken, het kanaal te blijven volgen en richting Bedum en Onderdendam te fietsen.

De fietsroute ging langs het van Starkenborghkanaal, langs Aduard, Steentil, Groningen (Selwerd) en vervolgens volgde ik het Boterdiep richting Zuidwolde.

’t Witte Lam

Onderweg kwam ik langs de molen van Noorderhoogebrug, Korenmolen Wilhelmina, en ’t Witte Lam. Een heel mooi, klein, molentje (foto boven).

De molen werd in 1860 gebouwd ter vervanging van de een jaar daarvoor ingestorte spinnenkopmolen Het Lam (bouwjaar 1818). ’t Witte Lam is met een vlucht van 13,42 m de kleinste poldermolen van de provincie Groningen. De buurman, de Krimstermolen aan de andere kant van het dorp Zuidwolde, is de grootste poldermolen. (Wikipedia)

Zuidwolde

Van een afstand zag ik de oude kerk van Zuidwolde al staan en wilde er foto’s van maken. Helaas werd in een woning (pastorie?) ernaast druk verbouwd en lagen er allemaal bouwmaterialen in het zicht. Dus geen foto’s gemaakt van deze kerk want die bouwmaterialen vond ik enorm afbreuk doen aan het gebouw.

Wel van een andere kerk in het dorp, de Gereformeerde Ontmoetingskerk, en nog wat andere plaatjes geschoten. Een mooi dorp en vriendelijke bevolking.

Gereformeerde Ontmoetingskerk, Zuidwolde
In Zuidwolde staat een vormalige Gereformeerde kerk, een groot bord er voor “Te Huur”. Dat maakt nieuwsgierig. Waarom wordt een kerk verhuurd en, wanneer niet meer in gebruik als kerk, niet verbouwd of herbestemd? Het blijkt dat de kerk een monument is. De gereformeerden die het gebouw in bezit hadden wilden graag aanpassingen doen in het gebouw. Dat mag niet bij monumenten. Dus hebben ze het verkocht.

“De kerk is verkocht aan vastgoed ondernemer Wim Annen. Hij bouwt kerken om tot multifunctionele ruimten bruikbaar voor de hele gemeenschap. Winst hoeft hij niet, het moet ‘slechts uitkunnen’.” (Bron: Beijumnieuws).

Ellerhuizerbrug
De monumentale, uit 1928 stammende, Ellerhuizerbrug over het Boterdiep. Lange tijd was de brug in slechte staat maar nu weer fraai opgeknapt. De renovatie van de monumentale brug heeft veel tijd gekost.

Onderdendam

Ik was al eens eerder in Onderdendam geweest, per auto. Maar het plan was om dat bezoek zeker nog een keer over te doen. Dat was er altijd bij gebleven, tot vandaag.

De Provincie Groningen schrijft over het dorp op de speciale website watererfgoedonderdendam.nl:

“Onderdendam is een prachtig en vitaal woondorp op het knooppunt van waterwegen te midden van een open weidelandschap. Het dorp en het landschap hebben een zeer lange en bijzondere watergeschiedenis. Deze geschiedenis is nog duidelijk herkenbaar en afleesbaar in de structuur van Onderdendam en haar omgeving.”

Het Jagertje
De tekst op het beeld luidt: “Wel zien vrauw laif het, holdt heur veur ogen”, zee schipper. En dee heur in lien. Vertaald: “Wie zijn vrouw liefheeft, houdt haar voor ogen –normaliter: denkt aan haar, zoekt het goede voor haar– zei de schipper, en deed haar aan de lijn”

Onderdendam ligt op een kruising van verschillende kanalen, mede daardoor had het vroeger een belangrijke centrumfunctie. Het beeld van ‘het Jagertje’ staat hier dan ook niet voor niets.

De “woorden van de schipper” zouden tegenwoordig als vrouwonvriendelijke grap kunnen worden bestempeld. Tijden veranderen! Het is wel een prachtig (tijds)beeld, want zo ging het vroeger met de trekschuiten die vracht vervoerden.

Waterschapshuis Onderdendam
Al sinds 1619 is het Waterschapshuis de plaats waar het bestuur van het waterschap of zijlvest bijeenkwam. Het is door de jaren heen vaak verbouwd en uitgebreid. Het Waterschap Hunsingo gebruikte dit gebouw tot 1995. Het waterschapshuis is een monument.

Hervormde kerk Onderdendam

“De Hervormde kerk in Onderdendam is een kerkgebouw uit 1840 aan de Bedumerweg. De kerk is een rijksmonument. De architect was de nog jonge Willem Kornelis Dusseldorp. De kerk is een driezijdig gesloten zaalkerk met achtkantige dakruiter. De rondboogvensters worden ingekaderd door lisenen. De ingangsdeur is omlijst.” (Wikipedia)

Het is een heel bescheiden kerkje qua formaat maar wel erg mooi om te zien.

 

Grutto’s bij Hekkum en in de polders

Vanuit Onderdendam fietste ik via Winsum naar Hekkum. Bekender terrein voor mij! Bij Hekkum, in de Polder Joeswerd én de Medentilsterpolder kwam ik Grutto’s tegen. In totaal heb ik er 12 stuks gezien en er nog veel meer gehoord. Prachtig om te zien en te horen.

Eén van de grutto’s in Polder Joeswerd vond het kennelijk maar niks dat ik (op het fietspad) foto’s stond te maken en kwam meerdere malen naar mij toe vliegen. Dit heb ik al eens eerder meegemaakt op dezelfde plek! Nu had ik de camera in de aanslag en kon dus een foto van de Grutto maken terwijl hij voorbij vloog. Uiteindelijk ging ‘ie toch maar weer op de dampaal zitten.

Een opsteker om er zoveel tegen te komen want het gaat, nog steeds, niet goed met de Grutto. Met sommige andere vogels gaat het dan weer wel heel goed, uitstekend zelfs. De Grutto is een graadmeter voor de kwaliteit van de grond en goed beheer (door boeren) van het land. Er wordt veel gedaan om de stand te herstellen, maar niet genoeg.

Foto’s en route

De route is terug te vinden via Strava. Klik op een van onderstaande foto’s voor groter formaat.