Borg Verhildersum in Leens is een “steenhuis” in het Groninger Hogeland met een rijke historie. De eerste bouwwerken dateren van de 13e eeuw. De Groninger Borgen zijn eigenlijk wat men in de rest van het land vaak kastelen noemt. Sommige zijn ook echt (als) kastelen, bijvoorbeeld de Fraeylemaborg. Borg Verhildersum zou je een “klein kasteeltje” kunnen noemen.
In het kader van de Dag van het Kasteel was de borg open op 2e pinksterdag en dus een mooie gelegenheid voor de echtgenote en mij om daar op bezoek te gaan. Ik was er voor ’t laatst geweest in mijn kindertijd, toen ik een jaar of 10 à 11 was.
Er is op deze prachtige borg meer te zien dan ik hier kan of ga vertellen. Heb je ‘m nog nooit bekeken, dan zeker doen. Ben je er misschien jaren geleden geweest (zoals ik): er is veel, ten goede, veranderd en uitgebreid. Dus zeker nóg een keer een bezoekje waard.
Voor de verandering niet op de fiets. We gingen met de auto. De parkeerplaats stond behoorlijk vol, maar we konden nog net een plekje vinden. Dan ben je weer blij dat je een “stadsauto” hebt!
DE BORG EN TUIN
In de borg vind je een inrichting zoals die in de 19e eeuw gebruikelijk was in deze kringen. Mooie woonkamer, boudoir, keuken uit die tijd.
Het mocht wel wat kosten in die tijd! Maar, en dat beredeneerden mijn vrouw en ik tijdens het rondwandelen, aan de andere kant waren het mensen met hoge functies. Dus: een behoorlijk goed inkomen. De borg zelf was nagenoeg “zelfvoorzienend”. Dus énerzijds een aardige inkomstenstroom, anderzijds weinig kosten voor levensonderhoud. Het pand en personeel daargelaten natuurlijk.
Op de bovenverdieping was een wasinrichting zoals die in die tijd werd gebruikt. Er was ook een raampje dat open kon,.. zo’n kans(je) laat ik niet liggen natuurlijk. Met als resultaat bijgaande foto van (een deel) van de tuin.
In de tuinen diverse beelden van vrouwelijk schoon. Wikipedia weet er het volgende over te melden: “Beeldhouwer, tekenaar en tuinarchitect Eddy Roos leverde tien bronzen vrouwenbeelden in de stijl van de figuratieve abstractie van ‘De Groep’, die de tuin opsieren.”
Naast een paar meerkoeten (met kuikens) en veel andere vogels was er ook een stel reigers druk bezig bij de gracht. Volgens mij hadden ze vandaag niet zoveel succes maar ze deden goed hun best en trokken zich niet ál te veel aan van de bezoekers op de Borg. Voor mij een mooie gelegenheid eindelijk eens een mooie shot van een reiger te maken.
HET ARBEIDERSHUISJE
Het arbeidershuisje deed in alles denken aan mijn grootouders en die van mijn vrouw. Want niet alleen stonden er spullen die we nog kenden “van Opa en Oma”, maar zelfs de geur in het huisje was identiek! Hoe dat kan, géén idee.. Maar ik waande me gelijk 40 jaar terug in de tijd. De loper in de hal, de emaille pannen, de weckpotten. Het was er allemaal.
Dit huisje is ingericht zoals men in de rond 1920 leefde. En veel van deze spullen waren bij ouderen nog steeds in gebruik in de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw.
Het was een armoedig bestaan. Indertijd is het huisje voor 400 gulden gebouwd. Dat was toen een flink bedrag. Voor hoeveel men de grond kocht heb ik niet gelezen. Een jaarloon van een gemiddelde arbeider in die tijd (1880) was rond de 800 gulden. Wat een dagloner, het beroep van de eerste eigenaar, bij een boer verdiende kon ik niet achterhalen.
Wel zie je hierdoor overigens hoeveel ons geld minder waard is geworden (inflatie). Zijn de stichtingskosten voor een woning indertijd ongeveer een half jaarsalaris, tegenwoordig betaal je voor een gemiddelde woning in Nederland tussen de 237.000 en 300.000 euro. Dat is dus zeven jaarsalarissen (uitgaande van modaal inkomen)! Dat betekent dat een woning tegenwoordig 14x zoveel kost als in die tijd. Of, anders gezegd, dat ons huidige geld nog maar 1/14e van de waarde heeft van toen… — maar dat terzijde.
BOERDERIJMUSEUM
Naast de Borg en het arbeidershuisje is er ook een prachtige boerderij aan het landgoed toegevoegd. De boerderij is nu een museum waar je allerlei informatie vindt over hoe boeren vroeger te werk gingen, machines, de veranderingen in het begin van 1900 etc. en daarnaast ook kleding en verhalen over ‘het dagelijkse leven’.
Een mooi opgezette en informatieve tentoonstelling die zeker (ook) de moeite waard is. Al was het alleen al vanwege de prachtige boerderij.
De melkmachine deed bij de boeren zijn intreden, en op het land gebruikten ze “de weidewagen”. Ik ken ‘m uiteraard nog uit m’n jeugd en weet zelfs nog één boer hier in onze regio die er één gebruikt. Eén van de vele ontwikkelingen in de veeteelt die het boeren makkelijker maakte om hun werk te doen. En schaalvergroting te realiseren. Dat het nog nauwelijks gebruikt wordt (waarom eigenlijk niet?!) blijkt wel uit het feit dat zelfs het Algemeen Dagblad een artikel heeft gewijd aan één van de laatste boeren in hte Groene Hart die er mee werkt.
KLASSIEKE AUTO’S EN KERKJE
Richting huis trof ik op de parkeerplaats maar liefst twee klassieke auto’s aan en een prachtige Honda cabrio.
Vooral de Austin Healy 100-6 uit 1958 was een echt rijdend museumstuk en in perfecte staat.
Toen we door Niekerk (Gemeente de Marne) reden viel mijn oog tot slot nog op dit prachtige kerkje. Net als de Borg Verhildersum overigens uit de 13e eeuw!
De middeleeuwse kerk van Niekerk is gebouwd in de 13e eeuw, maar daar valt aan de buitenzijde weinig van te zien. Door een aangebrachte pleisterlaag zijn de middeleeuwse noord- en oostmuur aan het zicht onttrokken. De west- en de zuidmuur zijn bij een grootscheepse hersteloperatie in 1629 opnieuw opgetrokken met gebruikmaking van oude kloostermoppen. Ook deze muren zijn later bepleisterd. In de oostelijke muur zijn de oorspronkelijke siernissen, ondanks de pleisterlaag, duidelijk zichtbaar (zie afbeelding). De herstelwerkzaamheden in 1629 vonden plaats onder verantwoordelijkheid van de borgheer van Asinga en Panser, Evert Lewe, collator van de kerk. – Wikipedia.
FOTO’S
Klik op de foto’s voor vergroting
