Op Nienoord Leek werd vandaag de ‘Dag van de Levende Geschiedenis’ gehouden. Met historische karakters, demonstraties en andere activiteiten liet men de Gouden Eeuw herleven op Nienoord. Anna van Ewsum was één van de centrale thema’s. Zij arriveerde per koets met haar man Georg Wilhelm von Inn- und Kniphausen, en er was een roofvogelshow met uilen, valken, buizerds en zelfs een zee-arend.
Bezoekers konden per koets de dorpskerk van Midwolde bezoeken, ooit onder het gezag van de heren machthebbers van Nienoord, en het mooie barokke beeldhouwwerk (grafwerk) daar bewonderen. Op het Borgplein waren ook diverse activeiten. En ook de Schelpengrot was open.
Landgoed Nienoord
Historisch heette het landgoed ’t Huis de Nyenoort en was oorspronkelijk gebouwd door de familie van Ewsum in 1525. In 1884 werd Nienoord eigendom van Jonkheer mr. Johan Æmilius Abraham van Panhuys (1836-1907), die de borg in 1884 door de Groninger architect J. Maris liet herbouwen als villa in art nouveau en neoclassicistische stijl. Het nieuwe landhuis was wel fors kleiner dan de oude borg. Alleen de toegangspoort uit 1708 herinnert nog aan de vroegere glorie. (Wikipedia).
Van de oorspronkelijke inrichting is ook niet veel meer over, zelfs niet de inrichting van 1884. Het landgoed wordt commercieel gebruikt en hoewel prachtig vind ik het jammer dat het van binnen alleen boven wat expositieruimte heeft (ook bezocht, zie foto’s hieronder).
Nationaal Rijtuigmuseum
Als je de naam hoort verwacht je een behoorlijk grote collectie te kunnen zien maar dat valt een beetje tegen. Er staan uiteraard prachtige en ook unieke rijtuigen, daar niet van. Maar heel groot is het niet. Mooi rijtuig dat er nu stond was het slederijtuig of sleekoets. Een vorm van belastingontwijking(!) uit vroeger tijd. De Amsterdamse welgestelden moesten namelijk belasting betalen over alles waar wielen onder zat. Wat ze vervolgens deden was een rijtuig in gebruik nemen zonder wielen, een fors uitgevallen slee dus. En dat was belastingvrij. In de zomerperiode hadden ze er waarschijnlijk niet veel aan maar zo kon je in de winter in elk geval goedkoop op pad!
Kerkje Midwolde
De kerk van Midwolde is een van de oudste bakstenen kerken uit de provincie: de oudste delen van de kerk, namelijk het schip en het licht inspringende koor, stammen uit het begin van de 13e eeuw.
Het interieur wordt bepaald door een imposant grafmonument tegen de oostwand van het koor en de rouwborden aan de wanden. Dit grafmonument en de rouwborden zijn van de bewoners van de nabijgelegen borg Nienoord, de Van Inn- en Kniphuisen en Van Ewsum. De rouwborden aan de schipwanden stammen uit 1639 en 1643; het bord bij de ingang van de noordmuur is van Anna van Ewsum. Het grafmonument werd gemaakt door Rombout Verhulst in 1664-69, in opdracht van de jonge weduwe Anna. De liggende figuur voor is haar man Carel Hieronymus van Inn- en Kniphuisen. Anna ligt, iets hoger, achter hem. Anna’s linkerarm rust op de bijbel en haar linkerhand rust op een gevleugelde zandloper, het symbool van de kortstondigheid van dit leven en het onvermijdelijke naderende stervensuur. Anna en haar echtgenoot worden geflankeerd door twee putti, die het (eeuwige) leven (voet op schedel, gezicht afgewend van spiegel) en het vergankelijke leven (slang, oud gezicht en uitgedoofde toorts) symboliseren. De staande figuur links is de tweede echtgenoot van Anna en achterneef van Carel, de in 1709 overleden Georg Wilhelm van Inn- en Kniphuisen (Kerk Midwolde).
Opvallend aan de bank waar de familie in de kerk zat is dat deze gescheiden is van de rest van de kerkgangers (vroeger hadden ze ook een eigen ingang zelfs). Daarnaast is de kerkbank hoger(!) dan de preekstoel. Om maar even het verschil te benadrukken tussen de families die Nienoord in eigendom hadden de predikant… Zoals in die tijd te doen gebruikelijk had de predikant dan ook “niets te vertellen”, de adel bepaalde wie er aangesteld werd en een predikant zou zich het dan ook niet in’t hoofd halen tegen hen in te gaan. Laat staan in de prediking ook maar iets over het gedrag van de hoge heren en dames te zeggen.
Onder het grafmonument bevindt zich een grafkelder, een ruimte waarin diverse familieleden zijn bijgezet. Anna van Ewsum werd zelf 74 jaar oud. Ze verloor bij leven niet alleen haar beide echtgenoten, maar ook al haar (zeven) kinderen, op jonge leeftijd. In het grafgeweld werden diverse kleine kistjes gevonden waarvan lang werd aangenomen dat het resten van haar kinderen waren. Dit bleek een legende te zijn: opschriften op de kistjes wezen uit dat ze de resten bevatten van personen uit de families Van Ewsum en Van In- en Kniphuisen. Zij waren oorspronkelijk op verschillende plaatsen elders begraven, maar op zeker moment allen verzameld en in het familiegraf te Midwolde herbegraven. Het betreft onder andere de roemruchte Beetke van Rasquert, weduwe van Wigbolt van Ewsum († 1554). Zie verder “De Verhalen van Groningen“.
Je kon met de koets naar Midwolde vanaf het landgoed, maar omdat het aan de route voor de terugreis lag voor mij ben ik met de auto daar heen gereden.
Schelpengrot
Ook over de Schelpengrot doet een hardnekkige legende de ronde. De grot zou zijn gemaakt door een meisje dat daar was opgesloten. De waarheid is anders, het is door twee rondreizende Italiaanse kunstenaars gemaakt. De legende is hier te lezen.
Natuurlijk is zoiets laten maken een dure aangelegenheid. De Graaf van Nienoord, Georg Wilhelm von Inn- und Knyphausen, was dan ook puissant rijk. Op zeker moment hadden ze in de 17e eeuw zelfs zoveel grond dat het voor de Graaf mogelijk was over eigen grond van Leek naar Coevorden te reizen!
In de schelpengrot waren op het moment dat ik er kwam verder geen mensen behalve het meisje c.q. de jongedame (ergens rond de 20) dat er zat om de legende te vertellen (op vaste tijden) en natuurlijk moest ze ook op de “grot” letten ingeval er bezoekers binnen kwamen. Ze wist mij de ware geschiedenis te vertellen, die ik natuurlijk interessanter vond dan de legende want die kende ik wel.
Roofvogelshow
Ik kan bijna niet kiezen uit de foto’s van de roofvogels. Maar de bovenste, uiteraard met heel veel geluk genomen, vond ik niet alleen prachtig mooi gelukt maar bovendien ook erg komisch. Met een “Why Me, oh Lord”-blik keek het uiltje mij aan.
De show werd verzorgd door “Beauty and Wings“. Ze hadden in eerste instantie een stuk afgezet voor publiek maar omdat het aantal toeschouwers niet zo groot was mochten we ‘voorbij de draad’ komen en werd het een interessant gebeuren waarbij we ook ruimschoots in de gelegenheid waren foto’s te maken. Kinderen, maar ook volwassenen, werden leuk bij de show betrokken. Het was overigens geen show waarin wilde dieren trucjes moeten doen. De vogeleigenaren willen zoveel mogelijk aansluiten bij de levenswijze van het wilde dier. Met als gevolg dat er ook een valk vandoor ging en even wat langer wegbleef dan gepland, ..
Het Landgoed had ik al vaker bezocht en dit was de belangrijkste reden voor mij om heen te gaan, een mooie gelegenheid, hoopte ik, om mooie foto’s te maken van roofvogels. De meest bijzondere vogel vond ik de Australische Kookaburra (foto boven). Een prachtig diertje! En de kinderen hadden de tijd van hun leven toen hen werd geleerd hoe ze de vogel zijn kenmerkende lachgeluiden konden laten maken. En ook de Kookaburra besloot licht komisch voor mij te poseren (foto boven).
Meer vogels in de fotoselectie hier beneden.
Tuin Nienoord
Tot slot nog de tuin van Nienoord. Een schitterende tuin maar ik heb verder niet zoveel verstand van stijlen en dergelijk op dat gebied. Wat ik kon achterhalen is dat het al lang geleden bij de borg was aangelegd.
Het waren niet alleen hele rijke heren, zoals uit de expositie over Anna van Ewsum duidelijk werd hadden ze ook veel politieke en maatschappelijk invloed. Het is dan, in mijn ogen, ook niet voor niets zo dat uiteindelijk de bevolking in Noord Nederland, maar ook andere delen van het land, in opstand kwam en nadat ze eerste het protestantisme (mede door de machthebbers gestimuleerd) volgenden later het socialisme en zelfs communisme omarmden.
Foto’s
In dit fotoverslag niet zozeer de nadruk op de ‘fotokunsten’ van mij. Ik heb gewoon leuk foto’s willen maken als verslag en voor mijzelf (lang niet alles staat hier onder dan ook). Klik op een foto voor groter formaat.
