Kasteel de Haar, een prachtig gerestaureerd kasteel dat dateert van (oorspronkelijk) de 14e eeuw en in 1892-1912 herbouwd is, is het grootste kasteel van Nederland. Alleen daarom al is het een bezoek waard.
Een kasteel uit de 14e eeuw
Na herhaalde aanvallen en verwoestingen, onder andere in 1482 tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten door de pro-Bourgondische Kabeljauwen, werd het kasteel telkens hersteld en uitgebreid, totdat de laatste bewoner overleed. Het kasteel werd zwaar beschadigd door de Franse invallers in 1672. Schade werd ook veroorzaakt in 1674 door een noodweer dat ook de Domkerk in Utrecht beschadigde. [..] In 1890 erfde Étienne baron van Zuylen van Nyevelt van de Haar (1860-1934) de kasteelruïne van zijn vader Gustave van Zuylen (1818-1890). Étienne was op 16 augustus 1887 in Parijs getrouwd met Hélène barones de Rothschild (1863-1947), een erfgename uit de Franse tak van de rijke bankiersfamilie De Rothschild. Mede dankzij haar fortuin had Étienne de middelen om het voorvaderlijk kasteel op een grandioze manier als buitenverblijf te laten herbouwen. (Wikipedia).
Door het hele gebouw zijn er verwijzingen naar de geschiedenis van het geslacht Van Zuylen. Verwijzingen naar Hélène barones de Rothschild zijn er minimaal – afgezien van her en der een Davidsster. Want, de barones was uit de Joodse Rothschild-familie, een bekende bankiersfamilie.
Aangezien Étienne baron van Zuylen van Nyevelt van de Haar uit een Rooms-Katholiek ‘oud’ adelijk geslacht stamde waren beide families fel tegen het huwelijk.
Ze lieten zich niet weerhouden en, geheel tegen de toen geldende ongeschreven regels dat men niet uit liefde maar uit zorgvuldig overwogen zakelijke overwegingen huwde, trouwden ze toch en gingen twee jaar op huwelijksreis met elkaar. Anderen zeggen dat ze er (tijdelijk) vandoor gingen tot de storm over het huwelijk enigszins was gaan liggen.
Het Kasteel de Haar (rechts) en het châtelet (links)
Kasteel de Haar, châtelet en Kapel
Het kasteel bestaat uit twee delen, het kasteel zelf – gebouwd op de oude kasteelruïne – en een ‘châtelet’. Daarnaast is er ook een kapel – alhoewel het woord kapel in mijn ogen de lading niet dekt, het is een flink kerkgebouw.
Kasteel de Haar wordt omgeven door een prachtig park met mooi aangelegde tuinen, een doolhof en kruisvijver. Dat is aan mij iets minder besteed qua details maar mooi vind ik het wel natuurlijk. Er is ook nog een flink hertenkamp.
Laura poseert in de prachtige tuinen met op de achtergrond kasteel de Haar
Haarzuilens
Het dorp Haarzuilens hebben we niet bezocht. De website meldt er onder andere over:
“Ongeveer op de plaats waar de Romeinse Tuin is aangelegd, ligt tot 1898 het eeuwenoude dorpje Haarzuilens. Over de oorsprong van het pittoreske gehucht is weinig bekend. Vermoedelijk is het dorp in de Middeleeuwen ontstaan pal onder de bescherming die de muren van Kasteel de Haar het gehucht konden bieden. [..] Al bij de eerste concrete plannen voor de restauratie van het kasteel rond 1891, wordt er gesproken over een noodzakelijke verplaatsing van het oude Haarzuilens voor de aanleg van een uitgestrekt park- en jachtgebied. Vandaar dat het nieuwe Haarzuilens 1,5 kilometer oostelijker komt te liggen. In 1898 kunnen de bewoners hun nieuwe huizen betrekken.”
Op Wikipedia valt te lezen dat de Étienne baron van Zuylen van Nyevelt van de Haar de dorpsbewoners heeft uitgekocht en het nieuwe dorpje Haarzuilens voor hen heeft laten bouwen.
Pentateuch en Sabbatdienst
Hélène barones de Rothschild
De barones was een, voor die tijd, zeer vooruitstrevende en onafhankelijke vrouw. Ze huwde met Étienne baron van Zuylen van Nyevelt van de Haar op huwelijkse voorwaarden. Zij beschikte zelfstandig (mede daarom) over haar eigen familie-kapitaal. Hij ontving van haar een toelage. Want hoewel haar moeder haar onterfde wegens haar huwelijk met de Katholieke baron beschikte ze alsnog over veel, heel veel, kapitaal.
Zij was niet zomaar ‘de vrouw van’ maar was een schrijfster, een van de eerste vrouwen met een autorijbewijs en de eerste vrouwelijke deelnemer aan een autorace.
In een tijd waarin vrouwen handelingsonbekwaam werden geacht en altijd de toestemming van hun vader of echtgenoot nodig hadden voor ook maar de meest banale transactie dus een vrouw die tegenwoordig als een echte ‘feministe’ zou gelden.
Lesbische relaties
Naast haar huwelijk met baron van Zuylen onderhield zij ook lesbische relaties, kennelijk was zij biseksueel. Met één van haar vriendinnen schreef ze verschillende boeken.
De baron onderhield ook, zo is bekend, diverse buitenechtelijke relaties. Ook iets wat, in de adelijke kringen, eewenlang niet ongebruikelijk was. Denk aan de buitenechtelijke relaties (en kinderen) van onder andere het huis van Oranje. Echter zijn de Baron en Barones altijd gehuwd gebleven en onder andere uit brieven blijkt dat ze elkaar ook altijd toegenegen bleven.
Jodendom
De familie van Zuylen van Nyevelt ging uiteindelijk akkoord met het huwelijk onder voorwaarde dat de kinderen katholiek zouden worden opgevoed. Zij mocht zelf Joods blijven.
In hoeverre het Jodendom nog een rol speelde in haar leven is onduidelijk. Tijdens de tweede wereldoorlog waren ze gevlucht naar New York. In het kasteel de Haar zijn een paar Davidssterren te vinden en ook is er in de inboedel een fraaie Pentateuch en een boek voor de Sabbatdienst. Het zijn de enige, spaarzame, verwijzingen naar haar Joodse achtergrond.
Een kasteel met meer dan één verhaal
Kasteel de Haar is dus een kasteel met zeker meer dan één verhaal. Het heeft een hele lange geschiedenis en Baron van Zuylen en Barones de Rotschild waren een uitzonderlijk echtpaar in vele opzichten.
Autorijden en fataal ongeluk
Nog één zo’n verhaal dat we meekregen tijdens ons bezoek. Baron van Zuylen was groot voorstander van het gebruik van automobielen omdat, in zijn ogen, daarmee veel dierenleed – in het bijzonder voor paarden – kon worden voorkomen. Helaas sloeg voor hen in dat opzicht het noodlot toe toen een van hun zoons omkwam bij een auto-ongeluk. Ze hebben, zo lazen we, jarenlang zelfverwijt hierover gehad als in dat ze zichzelf kwalijk namen autorijden zo te hebben bevorderd.
Foto’s Kasteel de Haar
Bijgaande een selectie uit de foto’s gemaakt tijdens ons recente bezoek aan Kasteel de Haar. Klik op een afbeelding voor een groter formaat. Er is teveel te zien en over te vertellen voor een kort artikel op deze website. Ik zou aanraden er gewoon zelf eens te gaan kijken!
