In verband met de jaarlijkse Open Monumentendag besloot ik dit jaar een bezoek aan het Doopsgezind Gasthuis in Groningen, de Doopsgezinde Kerk in Groningen en het Fietsmuseum Garage Birza in Zuidhorn te brengen.

Doopsgezind Gasthuis

Het Doopsgezind Gasthuis is een hofje midden in de binnenstad van Groningen.

“In 1855 werd de basis gelegd voor het Doopsgezind Gasthuis in Groningen. De heer Jacob Dijk deed een schenking waardoor de gemeente een aantal kleine woningen kon kopen. De stichting Het Doopsgezind Gasthuis werd daadwerkelijk opgericht in 1872. Het gasthuis werd gebouwd in 1878 als Doopsgezind Gasthuis in neo-classicistische stijl met centrale rondboogpoort. [..] Het Gasthuis was in eerste instantie bestemd voor huisvesting van ouderen van Doopsgezinde huize en eventueel voor ouderen van Vrijzinnige Protestantse gezindheid.” (Open Monumentendag).

De bewoners van het Doopsgezind Gasthuis onthaalden de bezoekers hartelijk. Het is een prachtig plekje om te wonen! De ‘stadse drukte’ merk je in het Gasthuis totaal niet, het is er enorm stil eigenlijk. Het is net een dorpje binnen de stad! Vanuit het hofje heb je ook zicht op de Watertoren aan de Hofstede de Grootkade.

Doopsgezinde Kerk Groningen

Zo’n 600 meter verderop is de Doopsgezinde Kerk te vinden. De kerk ligt verscholen tussen de woningen en heeft zowel binnen als buiten weinig opsmuk. Kenmerk voor de Doopsgezinden! Verwacht in een Doopsgezinde Kerk géén pracht en praal zoals in een Rooms Katholieke Kerk.

Deze kerk heeft echter wel hele mooie gebrandschilderde ramen en een fraai orgel. In de kerk was een expositie met portretschilderijen van Mirjam van den Briel. Het betreft hier een reeks van vijftien meer dan levensgrote portretten (100×70 cm) van mensen die haar dierbaar zijn, gemaakt sinds 2020.

Het is vooral een functioneel gebouw en aanzienlijk groter dan de vele kleine vermaningen (zoals men de kerkgebouwen vaak noemde) die je op het platteland tegenkomt.

“In 1809 werd de Verenigde Doopsgezinde Gemeente Groningen opgericht en kwam tot stand uit de samenvoeging van twee doopsgezinde gemeenten; de ‘Oude Vlamingen’ en de ‘Waterlanders en Vlamingen’. [..] De Verenigde Doopsgezinde Gemeente besloot ter plaatse van de houten kerk in de Oude Boteringestraat een nieuwe grotere kerk te bouwen. Dit werd gedaan in een voor die tijd populaire bouwstijl met neo-classicistische invloeden. Met de bouw van het schip en een kerkenraadskamer werd op 6 januari 1813 begonnen en de oplevering geschiedde op 25 oktober 1815.” (Open Monumentendag)

Doopsgezinden hadden het in Nederland, en daarbuiten, niet makkelijk; ze werden vervolgd door de ‘kerk van de Reformatie’. Vandaar dat ze eerst schuilkerken gebruikten. Met de komst van de Fransen veranderde dit.

“Bekende Nederlandse doopsgezinden naast Menno Simons zijn de dichter Joost van den Vondel (die vijftien jaar diaken was in de doopsgezinde gemeente van Amsterdam), de predikant Anthony Winkler Prins (de Winkler Prins encyclopedie stamt van hem) en Cornelis Lely (die de Zuiderzee afsloot).” (Christipedia).

Fietsmuseum Garage Birza in Zuidhorn

Garage Birza in Zuidhorn was meer dan honderd jaar een begrip in Zuidhorn. Birza was niet alleen een garage, er was ook een taxi-onderneming en fietsenzaak. Allemaal ontstaan vanuit een smederij.

“De geschiedenis van de familie Birza in Zuidhorn begint in 1897 aan de Hoofdstraat/hoek Nieuwstraat. Daar kocht Jacobus Birza een smederij. Na 28 jaar gaat Jacobus Birza in 1925 verder aan de Jellemaweg 16. Het begint met een smederij, maar als er steeds meer motoren en automobielen komen, gaat men zich daar op richten. Jan Birza neemt de zaak over. In 1963 treedt de derde generatie aan: Coos Birza. Het bedrijf bestaat dan uit een garage, benzinepomp, rijwielzaak en fietsreparatie. De zaak wordt uiteindelijk in 2006 beëindigd.” (Open Monumentendag).

Op de website van het Fietsmuseum Garage Birza vind je nog veel meer informatie over wat ze doen en er te zien en beleven valt. Het museum is op afspraak te bezoeken en ook geopend met de Open Monumentendag.

Als bezoekers kregen we vandaag een leuke rondleiding van vrijwilligers die ontzettend informatief en enthousiast vertelden over de geschiedenis van de fiets, de rol van het bedrijf er in en in het bijzonder was er aandacht voor de geschiedenis van fietsen in Nederland natuurlijk.

Een bezoekje aan Fietsmuseum Garage Birza stond al langere tijd op m’n lijstje en vandaag was het dus een mooie aanleiding. Een zeer hartelijke ontvangst en het was er erg gezellig.

Je merkt dat zowel bezoekers als de vrijwilligers die rondleiden hart- en interesse hebben voor het thema ‘fiets’ maar ook waren er verschillende die het bedrijf nog kenden (waaronder ik zelf, als vroegere klant van Garage Birza) uit de actieve periode. Zeer de moeite waard!

Foto’s Open Monumentendag 2024

Thuis trof ik nog een paar mooie Dagpauwogen aan in de tuin. Ook reed er een koetsje door het dorp. Daar moest natuurlijk een foto van gemaakt worden. Klik op een van de onderstaande foto’s voor groot formaat.