Tijdens het Groninger Molenweekend zijn veel molens van het Groninger Landschap geopend voor publiek. Omdat ik wel eens wat andere molens wilde zien besloot ik Molen Germania in Thesinge en Molen Fram in Woltersum te bezoeken.
Vooral Molen Fram had mijn interesse en Molen Germania ‘lag op de route’ dus wilde ik die ook meepikken. Vooral omdat ik dacht daar leuke plaatjes van te kunnen schieten – en dat is naar mijn mening ook gelukt.
Als er nog wat tijd over was stond de Widde Meuln in Ten Boer ook op het programma maar uiteindelijk heb ik die niet meer bezocht. Dat kwam met name omdat ik na het bezoek aan de Molen Germania bij toeval in Thesinge een bordje zag “Kloosterkerk”. Dat maakt nieuwsgierig. En ik werd absoluut niet teleurgesteld! Daarnaast had ik de molens in Ten Boer al eens eerder op de foto gezet. Dus heb ik op mijn gemak de Kloosterkerk in Thesinge en het er direct naast gelegen baarhuisje bekeken.
Molen Germania in Thesinge
Thesinge mag dan een klein dorpje zijn, het is zeer oud en vroeger was het een belangrijke plaats. Eens stond hier een groot nonnenklooster, waar de huidige kloosterkerk het enige overblijfsel van is. De naam van dit klooster, Germania, leeft nog altijd voort in een ander beeldbepalend monument in het dorp. (Groninger Landschap)
Verder vermeldt Het Groninger Landschap over de bouwdatum:
“Omdat er vermoedens waren dat Molen Germania ouder was dan het in de molendatabase vermeldde bouwjaar 1825, is er dendrochronologisch onderzoek gedaan. [..] Uit het onderzoek blijkt dat het achtkant van de molen vrijwel geheel is opgebouwd uit grenenhout uit Noorwegen, dat is gekapt in 1728. Dit hout werd vervolgens gebruikt voor de constructie van de molen in 1729-1730. Deze bevinding betekent dat de molenconstructie bijna een eeuw ouder is dan de eerder aangenomen bouwdatum van 1825.”
Het was rustig in de molen, er waren toen ik aankwam geen bezoekers. Op de verdieping kwam ik de gastvrije molenaar tegen. Een leuk gesprekje mee gehad over de molen, energie opwekken, en de verschillen tussen zeskanters en achtkanters en het bleek dat hij (niet verrassend als je er over nadenkt) ook veel andere molens, ook molens in onze regio, kende.
Een mooie molen, midden in het dorp en goed bereikbaar. Niet heel groot maar wel interessant om te zien. Een béétje brutaal over een hekje heen geklommen in het naastgelegen weiland en vanuit het weiland een paar mooie plaatjes kunnen maken!
Kloosterkerk Thesinge
Toen ik verder wilde gaan naar Woltersum zag ik een bordje van de Kloosterkerk. Ik hoopte dat het wellicht ‘een aardig plaatje’ zou opleveren. Nou, dat niet alleen!
De 13e eeuwse kloosterkerk van Thesinge is een overblijfsel van een groot kloostercomplex Germania in Thesinge.
De kerk en het ‘baarhuisje’ waren open stond op een bordje bij het hek. De deur was inderdaad los. Er was helemaal níemand in de kerk. Perfect, zo kon ik op mijn gemak foto’s maken.
Het is een redelijk eenvoudige kerk, het ademt nog een roomse sfeer door de verhoging (waar vroeger het altaar denk ik heeft gestaan). Met een bank voor de “Kerkvoogden en Notabelen”, houten banken, geen opsmuk en een mooie maar eenvoudige preekstoel en orgel ademt het verder een Reformatorische sfeer.
De kachel midden in de kerk is foeilelijk en doet het interieur flink geweld aan (al zie je dat op bovenstaande foto niet heel erg behalve de afvoerbuis voor de rookgassen). Onbestaanbaar, in mijn ogen, dat dat lelijke ding daar, op die manier, staat opgesteld.
Baarhuisje Thesinge
Maar wat zou het ‘baarhuisje’ zijn? Toen ik buitenom liep zag ik het staan en ook die deur was los. Binnen een kleine verrassing!
In 1964 kreeg huisarts van der Werff uit Garmerwolde te horen dat bij het egaliseren van grond bij een boerderij aan het Geweide, thans vlak bij de Eemshavenweg in Thesingeburen menselijke beenderen en zerken gevonden waren. M.m.v. prof Waterbolk werd een opgraving door het BAI (Arch. Instituut Groningen) geregeld. Hierbij werden de intacte fundamenten van een kerk, drie geornamenteerde sarcofaagdeksels van basaltsteen, wat aardewerk en 105 menselijke skeletten aangetroffen. (Bron: Garmer en Thesinger Express – Harm Buter). Er werd een gedeelte van een middeleeuws kerkhof blootgelegd, hetgeen bleek uit skeletten, kloostermoppen afkomstig van grafkeldertjes en een drietal sarcofaagdeksels. Sarcofagen werden niet aangetroffen, hetgeen doet vermoeden dat de deksels werden gebruikt als afdekking van een eenvoudige grafkuil [..] De sarcofaagdeksels zijn veel ouder dan de begraafplaats. Ze dateren uit de 12e eeuw en werden voornamelijk langs de Rijn, Moezel en Main vervaardigd.(Bron: Drs. W.A.van Es, wetenschappelijk ambtenaar BAI). (Kerk Thesinge).
Het ‘baarhuisje’ bevat twéé van deze sarcofagen, informatie over de sarcofagen en over de non Stine Dutmers, illustrator van onder andere getijdenboeken en een gebedenboek.
Zuster Stine hield zich in de tweede helft van de zestiende eeuw bezig met het verluchtigen van handschriften, oftewel het versieren van de teksten met illustraties, decoraties en gestileerde letters. Naast het verluchtigen van handschriften schreven de nonnen ook voorbeeldteksten over op perkament. Zuster Stine ondertekende haar werk soms met haar naam en daardoor is tenminste één handschrift aan haar toe te schrijven. Waarschijnlijk staan de initialen S.D. die in het colofon van getijdenboeken vermeld ook voor haar. (Wikipedia).
Het baarhuisje herbergt met een paar informatieborden en de twee sarcofagen eigenlijk een berg aan informatie als je er verder in duikt. Echt bijzonder dit zo, totaal onverwacht, tegen te komen.
Molen Fram in Woltersum
Molen Fram in Woltersum is een bijzondere molen in meerdere opzichten.
In het dorpje Woltersum, vlakbij Ten Boer, staat molen Fram, heel avontuurlijk vernoemd naar het schip Fram van de Noorse ontdekkingsreiziger Fridtjof Nansen. Bouwheer Evenhuis was een groot bewonderaar van deze poolreiziger en wetenschapper. De molen was niet alleen een houtzaagmolen, maar ook een koren- en pelmolen. Deze combinatie komt in Nederland maar twee keer voor. De molen doet zijn naam dus zeker eer aan. Fram betekent namelijk voorwaarts. (Het Groninger Landschap).
De Molenaars waren druk met de lunch en lieten mij lekker rondsnuffelen door de molen. Die was vol in bedrijf, zie de video. De houtzagerij is nog steeds werkend te zien.
In de video begin ik boven in de molen om onderaan te eindigen, waar je ziet hoe de boomstammen tot planken verzaagd worden.
Opvallend is natuurlijk dat het zagen niet regelmatig verloopt omdat de wind bepaalt wat het tempo is waarin gezaagd wordt. Of zelfs helemaal niet, als het niet waait.
Geelbuikschildpadden in Woltersum
Toen ik vanuit de houtzagerij naar buiten keek zag ik tot mijn verbazing een schildpad in het water! Eerst dacht ik dat het ‘een plastic geval’ was, maar toen ik met de Canon Powershot inzoomde zag ik dat het diertje bewoog. En ik zag er nóg een! Toen ik de molenaars er naar vroeg wisten ze mij te vertellen dat er “in elk geval drie” waren.
De Geelbuikschildpadden komen van oorsprong uit het zuidoosten van de Verenigde Staten en het noordoosten van Mexico. Het is een zoetwaterschildpad. “Ze worden nu bijna overal gevonden omdat veel mensen hun schildpad dumpen. [..] De levensverwachting van de schildpad is dertig jaar, er zijn exemplaren bekend die een leeftijd van meer dan 40 jaar bereikt hebben.”.
“Ons klimaat is te koud voor succesvolle voortplanting, maar sommige dieren kunnen zich jarenlang handhaven. Bij verdere opwarming van het klimaat, valt in de toekomst succesvolle voortplanting niet uit te sluiten.” – inmiddels zijn er tienduizenden van deze schildpadden in Nederland. (zie Ravon).
De Geelbuikschildpad is een ‘invasieve exoot’. Hoewel leuk om zomaar tegen te komen en er een mooie foto van te kunnen maken is het voor onze natuur totaal niet goed dat mensen deze (voormalige) huisdieren uitzetten in het wild. De reden waarom mensen dat doen is duidelijk; zo’n dier wordt behoorlijk oud en kan de eigenaar overleven of men is de zorg en kosten die er mee gemoeid zijn zat.
Kerk Woltersum
Tot slot ging ik, na nog uitgebreid het exterieur op de foto te hebben gezet van de Molen Fram, nog even langs het kerkje in Woltersum. Die was niet open helaas. Wel een fraai kerkje om te zien!
Foto’s Groninger Molenweekend
Klik op een foto voor groter formaat.
Laatste update: 5 juli 2024.
– Toegevoegd: informatie nieuw onderzoek stichtingsdatum Molen Molen Germania.
Bronnen
Alle informatie hierboven is afkomstig van- en/of geverifieerd via onderstaande websites.
- Thesinge
https://nl.wikipedia.org/wiki/Thesinge - Kloosterkerk
https://nl.wikipedia.org/wiki/Kloosterkerk_Thesinge - Molen Germania
https://nl.wikipedia.org/wiki/Germania_(molen)https://www.groningerlandschap.nl/erfgoed/korenmolen/germania/ - Woltersum
https://nl.wikipedia.org/wiki/Woltersum - Molen Fram
https://www.groningerlandschap.nl/erfgoed/zaagmolen/fram/
https://nl.wikipedia.org/wiki/Fram_(molen) - Kerk van Woltersum
https://nl.wikipedia.org/wiki/Kerk_van_Woltersum - Geelbuikschilpad
https://nl.wikipedia.org/wiki/Geelbuikschildpad
https://www.ravon.nl/Soorten/Soortinformatie/geelbuikschildpad-exoot - Waarneming.nl
https://waarneming.nl/