Het is mij al vaker overkomen; websites die zonder toestemming foto’s overnemen en instagram accounts die zonder iets te vragen ‘reposten’. Dat mag niet. Zo simpel is dat. Ik werd wederom onaangenaam verrast doordat een landelijke organisatie een foto van mij, uit een serie foto’s van de Menkemaborg, zonder toestemming, had gebruikt voor hun eigen instagram account.

Auteursrechtenclaim

Dat mag namelijk niet. Instagram heeft niet voor niets geen ‘delen’ of ‘repost’ functie, hun voorwaarden staan het niet toe. Ik citeer:

“als je geen toestemming hebt van de auteur/poster- [is er] sprake van inbreuk op zijn of haar auteursrechten (als zijn of haar werk origineel is, en zijn of haar stempel draagt, maar dat is dan weer een hele andere discussie die ik hier buiten beschouwing laat). Zelfs met een mention kom je er dan nog niet. Je hebt echt toestemming nodig.”
(Zie: Stimmt, ICT en Contractenrecht)

Ik had en heb er genoeg van. In de tarievenlijst van de SFA (Stichting Foto Anoniem, http://fotoanoniem.nl, heb ik opgezocht wat de vergoeding is die deze organisatie daarvoor zou hebben moeten betalen. Vervolgens hen een brief gestuurd (per mail) en hen aansprakelijk gesteld. Dat kost simpelweg een paar honderd euro, € 575 in dit geval om precies te zijn. Voordat ik de claim indiende had ik mij wel voorbereid: screenshot van de ‘overtreding’. Brief maken. Mailen met ontvangstbevestiging. Eventueel kun je ook aangetekend een brief sturen maar mail met ontvangst/leesbevestiging kan ook.

Reageren op zo’n instagrampost? Of wanneer iemand ’t ongevraagd overneemt op een site of Facebook in de comments? Niet doen. Gewoon direct aansprakelijk stellen. Als je reageert haalt men het weg en heb je geen bewijs. Dus altijd een screenshot maken en formeel aansprakelijk stellen.

Nu kun je vinden dat dat overdreven veel geld is of een overdreven reactie maar dat is niet zo. De foto wordt namelijk gebruikt om de organisatie, en vele andere aan hen gelieerd, via Instagram te promoten. Ondanks dat het een ANBI-organisatie zonder winstoogmerk is, maar wel met een batig saldo van een paar ton over het voorgaande jaar (zag ik in het jaarverslag), betekent dat niet dat ze zomaar gratis anderman’s materiaal mogen “lenen”. Zij zijn de vertegenwoordigers van een industrie waarin miljoenen per jaar omgaan!

Zonder mijn toestemming of op zijn minst vooraf te vragen of ik dat oké vind pikken ze mijn foto. Dat is hondsbrutaal. Al snel werd de foto (bovenstaand), die ook nog eens lelijk uitgesneden was en ‘nabewerkt’ met een filter (met andere woorden: verminking) alsmede een aantal andere foto’s van het account verwijderd en ontving ik een email van de directie waarin onder andere stond:

“Als landelijke stichting zetten wij ons belangeloos in voor het vergroten van het publieksbereik en de bereikbaarheid van alle kastelen en buitenplaatsen in ons land, zowel online als offline. Dat doen wij in nauw overleg met de besturen en directies van deze organisaties, waaronder de Menkemaborg. Een welwillende vrijwilliger van ons heeft de foto vanmorgen geplaatst op Instagram. De foto is reeds verwijderd. Bij dezen doe ik een beroep op u om dit in alle redelijkheid op te lossen“.

Daar kan ik niet meer mee akkoord gaan. Het antwoord geeft ook aan wat ik stel: mijn foto wordt voor promotionele doeleinden gebruikt. Dan móet je simpelweg zéker altijd betalen voor het gebruik, hoe dan ook. Mijn antwoord in dit geval (en in voorkomende gevallen in de toekomst) bij het stelen van mijn foto’s is:

“Als organisatie dien je je terdege bewust te zijn van wet- en regelgeving hieromtrent, iets waar ik ook mijn clienten (ik maak onder andere websites) altijd nadrukkelijk op wijs. Ik moet dat ook met mijn bedrijf (en een stichting waar ik als vrijwilliger bij betrokken ben). Wanneer een organsatie vooraf om toestemming vraagt wil ik daar wel eens aan meewerken, afhankelijk van de doelstelling. Echter ongevraagd kopieëren en plakken is nu eenmaal inbreuk op de rechten van een ander. Zeker een landelijke organisatie als de uwe zou zich daar terdege van bewust moeten zijn en haar medewerkers van moeten doordringen hoe te handelen op dit gebied. Ik zie derhalve niet af van de vergoeding“.

Onwetendheid is geen excuus

Het kan niet zo zijn dat je als organisatie, ook als je een ANBI zonder winstoogmerk bent waar vrijwilligers voor werken, niet gebonden zou zijn aan de wet. Kennelijk moeten wij, als (hobby)fotograaf, maar leven van de dank en “tags” als beloning c.q. credit? Terwijl de bestuursleden van dergelijke organisaties gewoon wél betaald worden en hun onkosten declareren en er zelfs een overschot op de exploitatie is van een paar ton? Dat gaat toch niet aan!

Wat mij betreft had het heel simpel anders gekund. Vooraf even contact opnemen, toestemming vragen, een eventuele vergoeding afspreken en de foto in oorspronkelijke formaat  met de juiste credits mét toestemming plaatsen. Nu moet er, heel bot gesteld, “leergeld” betaald worden. Let wel: ik ga zeker niet jagen op mensen die mijn foto’s (ongevraagd) gebruiken. Maar zal, wanneer ik in voorkomende gevallen het tegenkom, ook in de toekomst niet schromen om een vergoeding op te eisen. De vergoeding immers die mij rechtens, als maker, toekomt?

Als (hobby)fotograaf heb je gewoon je rechten. Organisaties en bedrijven hebben daar rekening mee te houden. Als een particulier dit allemaal niet weet en de regels overtreed of een of ander lokaal dorpshuis in het bokkeblaadje een foto van mij ‘leent’ zal je mij daar niet over horen. Vorig jaar was er nog een koor dat mij vroeg of een foto van een kerk, waar ze zouden optreden, op hun flyertje mocht worden gebruikt. Ook helemaal prima. Want: netjes vooraf gevraagd. Echter wanneer men mijn foto’s exploiteert, zonder mijn toestemming, dan wil ik ook gewoon hebben wat mij rechtens toekomt.

Mijn ervaringen deel ik hier omdat ik vaak zie dat er exhorbitante claims worden gedaan bij ‘misbruik’ van foto’s. Daar kan ik niet achter staan en zal ik ook nooit doen. Maar wel is het goed als mensen die foto’s maken, dus inspanningen en investeringen doen hier voor!, gewoon een redelijke vergoeding krijgen. Ik raad je dan ook aan als (hobby)fotograaf zeker dat recht op je rechtens toekomende vergoeding op te eisen. Té vaak zie ik dat (hobby)fotografen zelfs blij zijn en ‘vereerd’ met een repost van hun foto’s op Instagram. Je loopt daarmee inkomen mis. Inkomen waar je als maker van de foto gewoon recht op hebt.

__
Ps. Voor het maken van een brief om iemand aansprakelijk te stellen zijn diverse online mogelijkheden.